Dansen tegen stress en trauma’s
Chimpansees houden ons regelmatig de spiegel voor. Vaak zien we bij hen een soort van oerversie van het menselijk gedrag. We zien bijvoorbeeld hoe een chimpansee ook een soort van ‘ritmegevoel’ blijkt te hebben die sterk op ons ons muzikale gevoel lijkt. Als we dan ook nog een paar chimpansees in gevangenis een conga-achtige dans zien dansen, zou het volgens wetenschappers best eens kunnen dat dit laat zien hoe ook het dansen bij de mens begonnen is.
De chimpansees Bahkahri en Holly
In een dierentuin in het Amerikaanse Saint-Louis lopen al jaren de twee chimpansees Bahkahri en Holly regelmatig via een bepaald patroon. Dit ziet er een beetje uit als een soort van conga dans. Niet zomaar los met willekeurige bewegingen maar ze lopen en zwaaien juist synchroon alsof het is ingestudeerd. Volgens de onderzoekers is dit niet het geval en hebben ze het ook nergens van de mens af kunnen kijken.
Een doelgericht ritueel
De onderzoekers hebben verschillende filmpjes van de chimpansees bekeken die zich allemaal afspeelden tussen 2011 en 2015. Het lijkt erop dat deze ‘dans’ volledig door de apen zelf tot stand is gekomen en uiteindelijk een doelgericht ritueel is geworden. Iedere beweging die door een van de apen werd gemaakt werd door de ander gesynchroniseerd om zo tot een gezamenlijk ritme te komen. Zodra een van de chimpansees sneller of langzamer ging, paste de andere aap zich aan tot ze weer synchroon liepen. Dit ritueel kan weleens dezelfde basis als hebben het ontstaan van de menselijke dans. Bij veel dieren zie je dat ze meestal ritmisch reageren op geluiden of op andere dieren maar deze chimpansees schijnen geen extra stimulans nodig te hebben om deze bewegingen te maken.
Het gevolg van een dramatische ervaring
In deze situatie heeft het gedrag waarschijnlijk te maken met omstandigheden van de chimps. Beide apen zijn al vroeg van hun moeder gescheiden en dit is ook voor apen een traumatische ervaring. Het kan zijn dat de ritmische bewegingen werden gemaakt om de stress te verminderen, net zoals een baby soms aan zijn duim zuigt. De ander heeft dit simpelweg gekopieerd. Volgens de directeur van de dierentuin ‘dansen’ deze twee chimpansees al vanaf dat ze klein waren. Door dit samen te doen is er een verbondenheid die ze een vertrouwd comfort biedt. Ondanks dat ze goed gesocialiseerd zijn met de rest van de groep hebben deze twee vriendinnen dit extra comfort af en toe toch nodig.
Stress kwijt raken
Er zijn veronderstellingen dat de mens in eerste instantie ook geen muziek had waarop gedanst werd. De kans is groot dat de dans ook is ontstaan uit ritmische bewegingen die tijdens stressvolle momenten werden gemaakt. Vergelijkbaar met Bahkahri en Holly bracht dit misschien ook een bepaalde verbondenheid met andere mensen die net zoals zij op deze manier hun stress probeerden kwijt te raken.
Natuurlijk geven deze onderzoeken nog geen volledige duidelijkheid over het ontstaan van de menselijke dans. Het hoe en waarom we begonnen met dansen is nog niet volledig ontrafeld. Bahkahri en Holly voelden zich er in ieder geval prettig bij. Helaas voor Bahkahri staat ze er nu alleen voor met haar dans. De chimpansee Holly is in 2018 op 19-jarige leeftijd overleden aan kanker.
Van dansen blijf je ook jong, echt waar, en het is goed voor je hersenen. Iedereen zou het moeten doen, elke dag.