Hoe bewaar je het evenwicht tussen empathie en medelijden?

Empathisch vermogen wordt vaak als een mooie eigenschap gezien. Mensen die empathisch zijn kunnen zich inleven in de gedachten, gevoelens en gedrag van een ander. Ze begrijpen hierdoor vaak de keuzes die een ander maakt, ook al zouden ze zelf een andere keuze maken. Empathisch vermogen is een kwaliteit, maar zoals iedere kwaliteit kan je er ook last van hebben als je het té veel hebt. En zo is dat met empathie ook. Niet alleen kan het jezelf tegenwerken door bijvoorbeeld de gevoelens van een ander over te nemen. Maar empathie kan ook overslaan in medelijden en met medelijden is de ander vaak niet geholpen. Hoe vind je dan de balans?

Te empathisch

Wanneer je té empathisch bent, kan het vooral vervelend worden voor jezelf. Je kan er bijvoorbeeld last van hebben als een vriend of vriendin zich verdrietig voelt, omdat de relatie is verbroken. Dit verdriet kan iemand met empathisch vermogen ook als intens aanvoelen, omdat hij zich zo kan inleven in de ander en het bijna aanvoelt alsof zijn eigen relatie is verbroken. Iemand met een groot empathisch vermogen wil graag dat de ander zich weer beter voelt en zolang dat niet zo is, blijft hij zich ook erg naar voelen. Je kan last hebben van te veel empathisch vermogen als je merkt dat je te lang blijft hangen in de gevoelens van een ander en het gevoel niet opzij kan zetten.

Wanneer gaat empathie over in medelijden?

Empathie kan ook overgaan in medelijden hebben met de ander. Wanneer je medelijden hebt met een ander, wordt die ander vaak als een slachtoffer gezien. Veel mensen die iets vervelends hebben meegemaakt vinden het fijn om hun verhaal kwijt te kunnen bij iemand die dichtbij hen staat. Vaak is het bieden van een luisterend oor in eerste instantie genoeg. Natuurlijk bied je diegene een troostende arm en geruststellende woorden. Maar wanneer je dit overmatig blijft doen en zeggen hoe erg je het voor die ander vindt, dan kan empathie overslaan in medelijden. En dit kan twee kanten opwerken. Enerzijds kan de ander irritatie gaan ervaren, omdat hij merkt dat je hem als slachtoffer beschouwt. Anderzijds kan die ander in de slachtofferrol gaan zitten en de aandacht die hij krijgt juist als prettig ervaren. Dit lijkt in eerste instantie niet zo erg te zijn. Maar als iemand steeds blijft praten over het probleem en hoe erg het allemaal is en jij biedt daar voeding voor door er meelijwekkend op te reageren, wordt het probleem van die ander alleen maar groter. Alles wat je aandacht geeft groeit namelijk. In plaats van de ander er mee te helpen, zorg je misschien juist voor een averechts effect. En dat is wel het laatste dat je wil.

De balans vinden tussen empathie en medelijden

Gelukkig is er goed een balans te vinden tussen empathie en medelijden. Wanneer iemand bij je komt met een probleem, dan luister je eerst. Je velt geen oordeel over het gedrag van een ander. Je bent er gewoon en je biedt troost. Wanneer je merkt dat de ander veel in het probleem blijft hangen, dan ga je eens voorzichtig ontdekken of je samen met de ander tot een oplossing kan komen. Vraag eens wat een oplossing zou kunnen zijn, of wat hij kan gaan doen om zich beter te gaan voelen. En als je een advies hebt, vraag eerst of je een advies mag geven en geef het vervolgens als die ander er mee instemt. Probeer de ander te laten denken richting oplossingen, in plaats van alleen aandacht te geven aan het probleem. En als de ander niets doet met je advies, probeer het dan ook los te laten. Jij bent niet verantwoordelijk voor de acties van een ander.